Universidades Públicas: calidade preto de casa
Recentemente publicouse a edición de 2022 do Academic Ranking of World Universities (ARWU), tamén coñecido como ranking de Shanghái por ser elaborado, desde o ano 2003 pola Universidade de Jiao Tong, situada en devandita cidade. E como sempre adoita acontecer, non son poucos os que, lamentablemente, aproveitan a ocasión para lanzar soflamas e arengas acerca do lamentable estado do noso sistema educativo e, singularmente, do noso sistema universitario. Iso si, adoitan referirse sempre á mala calidade do sistema educativo público, nunca do privado.
O ranking de Shanghái sitúa a 39 universidades estadounidenses entre as 100 mellores clasificadas do mundo e, ademais, sitúa a 8 das súas universidades entre as 10 primeiras, as outras dúas son as inglesas de Cambridge e Oxford. Se analizamos o tramo das 100 primeiras, veremos que non aparece aí ningunha universidade española.
As nosas universidades públicas, 39 de 47, o 83% delas, figuran entre os 1.000 primeiros campus do mundo. Teñamos en conta que o número total de universidades aproxímase a unhas 30.000, o cal dá xa unha idea do que supón figurar entre as 1.000 primeiras; a pesar diso este é o argumento que máis utilizan os agoreiros da España negra para destacar o suposto desastre da nosa educación superior.
Non me referirei nesta ocasión, e tampouco son un experto niso, á metodoloxía empregada para establecer o ranking de Shanghái e que prexudica en gran medida a universidades como as españolas. Entre eles, o tamaño das universidades, os Premios Nobel entre o seu profesorado, a investigación e patentes ou a colaboración público-privada. Unha metodoloxía discutible que, ademais, cando se desglosan estes apartados, así como cando falamos de facultades concretas, sitúan ás nosas universidades nun mellor e destacado nivel.
Ao que si quixese referirme, e paréceme un feito relevante, é aos niveis de calidade aos que pode acceder o alumnado universitario. Se volvemos ao caso dos Estados Unidos, poderemos ver como situar a esas 39 das súas universidades no top100 faise á conta dun grandísimo nivel de desigualdade. Os datos son contundentes, tan só o 23% das universidades estadounidenses aparecen nalgún lugar da clasificación, isto é, entre as 1.000 primeiras. Con todo, lembremos que o 83% das españolas si aparecen nese tramo.
A conclusión está ben clara, as universidades españolas ofrecen un alto nivel de calidade á práctica totalidade do seu alumnado. Universidades distribuídas por toda a xeografía española que permiten así uns custos razoables en canto a taxas e desprazamentos, todo iso acompañado dun sistema de bolsas que alcanza neste curso a maior partida da historia. Pola contra, máis do 80% do alumnado de EE.UU. vese obrigado a cursar os seus estudos en universidades que non aparecen en ningún lugar das 1.000 primeiras e a uns custos moi superiores. Non esquezamos a situación do alumnado dese país que conta con débedas (por culpa dos créditos que se vían obrigados a contraer para continuar os seus estudos) que alcanzan os 20.000 dólares de media por alumno. Unhas débedas que contan con grandes dificultades para ser resarcidas, aliviadas agora pola medida implantada polo presidente Biden de condonalas nun 50%.
Si me dan a escoller entre os sistemas universitarios de España e EE.UU. non albergo ningunha dúbida, quedo co noso sistema universitario público. E iso non significa conformismo. Sabemos as necesidades da nosa universidade que precisa dun maior financiamento (Feijóo e Rueda ben poderían tomar nota de algo que si lles compete en Galicia ), de maiores recursos para incrementar a función investigadora (a recentemente aprobada Lei de Ciencia do goberno de Pedro Sánchez é sen dúbida un gran impulso), menores cargas de burocratización e mellorar a situación e sistemas de acceso do profesorado. Esperemos que a nova Lei do Sistema Universitario (LOSU), actualmente en desenvolvemento, contribúa de forma efectiva a optimizar as nosas universidades.
E lembren, temos un gran sistema universitario público cun alto grao de equidade e que ofrece ao conxunto do alumnado un máis que razoable nivel de calidade preto de casa.