COVID-19 e vacinas:
– Fuenteovejuna, señor!

Hai iniciativas que se producen no transcurso dunha lexislatura que sen dúbida levan o sinal do goberno que as propón. Así, por exemplo, podemos citar a lei de eutanasia, o ingreso mínimo vital, o incremento das pensións de acordo co IPC, como logros achacables directamente ao goberno presidido por Pedro Sánchez e aos grupos políticos que o conforman. Con todo, durante o tempo de vixencia dun goberno, teñen lugar ás veces un tipo de feitos que non poden nin deben arrogarse á acción única do executivo e que teñen como suxeito a unha base moito máis ampla.

A pasada semana finalizou no Congreso de Deputados a Comisión de Investigación relativa á xestión das vacinas e o Plan de Vacinación en España. Unha comisión que tiven a honra de presidir e que na súa última sesión daba paso á aprobación do ditame final. Ditame que, continuando a súa tramitación, someteuse a votación no Pleno desta semana, onde tamén contou coa aprobación da maioría da cámara.

Como ben se pode entender, a parte máis importante de devandito ditame, aprobado por ampla maioría na comisión, constitúena as conclusións e recomendacións derivadas da análise que os diferentes grupos políticos presentes na mesma realizamos a partir das múltiples e diversas comparecencias que tiveron lugar ao longo dos últimos meses.

E debemos dicir que, se algo foi un leiv motiv recorrente na inmensa maioría das comparecencias, e así se puxo de manifesto no documento final e reiterado polos distintos portavoces, é o de cualificar ao proceso de vacinación no noso país de gran éxito colectivo.

Un gran éxito colectivo do que participa o goberno do Estado, os gobernos de todas e cada unha das comunidades autónomas, o noso Sistema Nacional de Saúde, que engloba ao ministerio de Sanidade e as distintas consellerías do ramo, a entrega e o esforzo dos profesionais sanitarios e, como non, a comunidade científica. En suma, un gran triunfo dun concepto, a cogobernanza, que veu para quedar como un modelo de actuación “Win to Win”, isto é, unha estratexia na que todos gañamos.

Pero de pouco valería esta cogobernanza “Win to Win” se non formase parte deste modelo un actor principal que foi enxalzado en todas e cada unha das comparecencias que tiveron lugar na comisión: a cidadanía. O grao de implicación e o grao de aceptación de toda a poboación española á estratexia de vacinación posta en marcha no noso país constituiu sen dúbida a clave de bóveda do éxito do proceso.

Rememorando a obra de Lope de Veiga, “O alcalde de Zalamea”, e o seu coñecido diálogo, poderiamos reescribilo deste xeito:

• –  Quen é o responsable do éxito do proceso de vacinación?
• – “Fuenteovejuna, señor”
• – E quen é Fuenteovejuna”?
• – Todo o pobo, a unha.

O ditame recólleo expresamente deste xeito: “Así mesmo, os bos resultados alcanzados no proceso de vacinación están relacionados coa solidez do Sistema Nacional de Saúde (SNS) e dos servizos sanitarios autonómicos, competentes en materia sanitaria, que desenvolveron o proceso, e a importante confianza cidadá nesta medida. En España a sociedade confía na vacinación como medida preventiva básica fronte ás enfermidades transmisibles, grazas a unha política de vacinación moi consolidada e ao traballo diario dos profesionais sanitarios. É recoñecido internacionalmente que a alta porcentaxe de vacinación é debido, ao noso sistema público de saúde, e concretamente, ao noso sistema de Atención Primaria, que é imprescindible reforzar para afrontar os retos do futuro. A sociedade española soubo estar á altura das circunstancias, e respondeu con civismo e responsabilidade exemplar, acudindo de forma masiva aos centros de vacinación”.

Por certo, un ditame que en ningún caso limítase o éxito do proceso no noso país, senón que contempla un amplo conxunto de conclusións e recomendacións que esperamos poidan servir como elementos de mellora para futuras situacións. Entre outras, preocupa e moito a accesibilidade global das vacinas, cunhas baixas taxas de vacinación nos países e sociedades máis vulnerables; a necesaria toma de medidas que faciliten o acceso ás vacinas mediante a transferencia de dereitos de propiedade intelectual e de tecnoloxías; a formación de persoal sanitario e apoio en infraestruturas; unha maior transparencia na relación coas compañías farmacéuticas, nos procesos de produción de medicamentos e nos prezos dos mesmos e impulsar o avance e a capacitación tecnolóxica da industria biofarmacéutica española. Sería imposible citar todas, pero non querería esquecerme daquela na que se indica que á luz das reaccións adversas que as vacinas fronte á COVID-19 puideron causar en determinados casos, avaliar a necesidade de establecer medidas de acompañamento ás persoas afectadas, como asistencia médica e psicolóxica, prestación farmacéutica e de servizos de rehabilitación; todo iso para reforzar a confianza en futuros procesos de vacinación.

Finalizo de novo co gran Lope e a gran receita do éxito do proceso de vacinación no noso país:

“Todo o pobo, a unha”.

(Nota: Artigo publicado no Diario de Pontevedra o sábado, 2 de abril de 2022)