Confianza nos docentes ou volta ao 100-27-3: ¿Debe repetir Xan?

Xan é un alumno que no último trimestre de terceiro curso de Educación Secundaria tivo a desgraza de caer gravemente enfermo, non poder acudir ao seu centro educativo nin, dadas as características da enfermidade, poder dispor dun seguimento completo das clases ás que só se puido incorporar a poucos días do final de curso.

Xan é un bo alumno, cunha cualificación que sempre rozou a media de notable, pero que, obviamente, nese curso sofre un importante baixón no seu rendemento que lle leva, a pesar do seu esforzo final, a non superar dúas das materias. O profesorado, por tanto, ten que tomar unha importante decisión ao finalizar o período lectivo: este alumno debe ou non debe repetir curso?

Seguro que a maioría dos lectores, ante esta tesitura, entenderán que, dado o expediente deste alumno, sería un cruel castigo, ademais dunha gran inxustiza, facelo repetir, xa que, polo seu historial académico, enténdese que ten a capacidade suficiente para, cun plan de axuda, remontar as materias suspensas durante o seguinte curso e alcanzar os niveis esperados.

Pois ben, se fixeramos caso ás críticas que desde posicións conservadoras están a facerse á actual lei de Educación e aos seus desenvolvementos, este alumno debera suspender o terceiro curso e, xa que logo, pasar á condición de alumno repetidor. Ou iso, ou como se facía en moitos claustros, chegar a un acordo entre o profesorado e aprobarlle as materias para que poida pasar de curso. Algo que se realizaría en contra da lei, pero a favor da xustiza. Iso si, coa lei anterior o pasar de curso non implicaría ningún plan de reforzo.

A actual lei de educación, e o RD 217/2022 que a desenvolve, confiando na profesionalidade dos docentes, dá paso a un modelo de avaliación que ten toda a sensatez do mundo. Así, no seu artigo 16.2, dise textualmente que “os alumnos e alumnas promocionarán de curso cando o equipo docente considere que as materias ou ámbitos que, no seu caso, puidesen non superar, non lles impiden seguir con éxito o curso seguinte e estímese que teñen expectativas favorables de recuperación e que devandita promoción beneficiará a súa evolución académica. Promocionarán aqueles que superen as materias ou ámbitos cursados ou teñan avaliación negativa nunha ou dúas materias”.

Deste xeito, Xan promocionaría de curso con todas as da lei e disporía dun plan de reforzo personalizado para así poder superar as materias de referencia do curso anterior. Unha cuestión que creo todo o mundo pode entender como razoable.

Unha lei que, como dicía anteriormente e paréceme importante reiteralo, confía á profesionalidade dos equipos docentes as decisións de avaliación e promoción do alumnado. Isto é, como di o texto legal, “cobra unha especial relevancia a actuación colexiada do equipo docente, a quen se outorga a responsabilidade da decisión sobre a promoción e a titulación do seu alumnado”.

Hai, doutra banda, unha cuestión que me corroe no discurso público dos que defenden que estamos ante unha lei que diminúe as esixencias académicas e, por tanto, a calidade do noso sistema educativo. Non vou sinalar os numerosos estudos que demostran a inutilidade, na maioría dos casos, da repetición de curso, algo no que por desgraza somos líderes, a gran distancia do segundo, dos sistemas educativos da nosa contorna. Nesta ocasión quero referirme ao uso torticero que dan á palabra “esforzo”.

Aqueles que defenden que non se debe promocionar de curso con materias suspensas, argumentan que permitir promocionar con algunha materia suspensa vai en prexuízo daqueles alumnos que se esforzan e, por tanto, fomenta a vagancia, a máis diso ser unha total inxustiza. Contra isto, permítanme sinalar de forma rotunda que o esforzo non é algo exclusivo daquel alumnado que aproba todas as materias, moitos deles mesmo o fan, dadas as súas capacidades, sen esforzarse demasiado. O esforzo é algo que vin, como docente, en moitos alumnos e alumnas a quen custaba Deus e axuda sacar as materias ano tras ano, tamén a aqueles aos que quedaban con algunha materia suspensa, a pesar dos seus indubidables esforzos.

A realidade quizais sexa que algúns botan de menos o modelo 100-27-3, modelo no que de cada 100 alumnos, só 27 pasaban a Bacharelato (con 10 anos) e unicamente 3 chegaban á Universidade. Un modelo de educación elitista que chegou a denunciar o propio ministro de Franco, Villar Palasí, cando se deu paso á Lei Xeral de Educación de 1970. Polo que se ve, non son poucos os que aínda argumentarán que se só pasaban 3 alumnos á universidade sería porque só 3 alumnos de cada 100 esforzábanse o suficiente.

E, finalmente, tamén me parece moi oportuno que os equipos docentes, sempre defendendo o seu bo facer e profesionalidade, poidan decidir outorgar a titulación en Bacharelato a quen conte cunha única materia sen superar, algo que o Real Decreto 243/2022 non permite que se realice alegremente, senón que o condiciona ao cumprimento de catro factores: a) Que o equipo docente considere que o alumno ou alumna alcanzou os obxectivos e competencias vinculados a ese título. b) Que non se produciu unha inasistencia continuada e non xustificada por parte do alumno ou alumna na materia. c) Que o alumno ou alumna presentouse ás probas e realizado as actividades necesarias para a súa avaliación, incluídas as da convocatoria extraordinaria. d) que a media aritmética das cualificacións obtidas en todas as materias da etapa sexa igual ou superior a cinco. Neste caso, a efectos do cálculo da cualificación final da etapa, considerarase a nota numérica obtida na materia non superada.