LOMLOE: da norma ao aula

Nun encontro casual no aeroporto, o meu bo amigo José Moya tivo a xentileza de convidarme ao curso que, dirixido por el, tivo lugar esta semana na Universidade Internacional Menéndez Pelayo (UIMP). Pola miña banda, recollín a luva e o pasado luns, Día de Galicia, planteime en Santander, no Palacio da Magdalena, para proceder a unha “inmersión educativa” en toda regra que, como lle dixen a Pepe, ben botaba de menos nos últimos tempos. Un curso, por certo, cuxo título non podía ser máis suxestivo e necesario para o momento educativo presente: “LOMLOE. Da norma ao aula: Un marco de referencia para un novo currículo competencial”.

Un título do curso que é mimético do libro que coordinado por José Moya e Florencio Luengo acaba de publicar a editorial Anaya. Un primeiro volume á espera de que sexa publicado o segundo, presumiblemente nos primeiros meses do próximo curso 2022-23.

Como político e relator que fun da LOMLOE, sei ben que ningunha reforma educativa cumpre a súa función se non logra formar parte activa da vida nas aulas. O curso realizado creo que cumpriu sobradamente o obxectivo dos seus organizadores en tratar de afrontar ese reto, realizando unha coidadosa selección de relatores amplamente curtidos nas tarefas educativas e que, en conxunto, permitiron a través da suma das súas exposicións e debates ofrecer unha visión poliédrica e global das implicacións que a posta en marcha da LOMLOE representa para o noso sistema educativo.

O libro ou, mellor dito, os libros aos que fixen referencia perseguen o mesmo obxectivo e creo que constituirán unha práctica ferramenta para os docentes aos que toca, parafraseando o propio título, elevar a LOMLOE da norma á aula. Libros que se poden descargar libremente da web da editorial, aínda que tamén me permitín deixar aquí o enlace para acceder ao primeiro tomo dispoñible, basta con pulsar na imaxe da portada que acompaña estas liñas. E, por suposto, recomendo vivamente a súa lectura.

Por certo, ante o permanente mantra de que neste país estamos a cambiar cada pouco de leis educativas e conseguindo que as sucesivas reformas non consigan máis que transformar a educación nun perpetuo caos, permítome utilizar o argumento que Moya e Luengo expoñen na introdución do libro e co que non podo máis que expresar o meu total acordo:

Do mesmo xeito que todos os procesos de reforma, que coñecemos desde a aprobación da Constitución de 1978, este novo proceso consiste en reordenar os elementos do sistema para que poidan atender aos cambios acaecidos na sociedade e, singularmente, ás novas demandas que estes cambios expoñen.

Con frecuencia, estes procesos de reforma déixannos a imaxe dun movemento pendular que vai dun extremo a outro, pero sen que nada permaneza constante en ningún deles. Con todo, esta visión do ocorrido nas tres últimas décadas, por moi familiar que nos resulte, non é verdadeira. Todas as reformas producíronse sobre os sistemas educativos herdados, sen que, en ningún caso, constituíuse un sistema educativo de nova planta; é dicir, destruíndo todo o anterior.

Deica que, para alcanzar un maior grao de exactitude nas nosas apreciacións, deberiamos cambiar a imaxe do péndulo por outra que resulta igualmente familiar: a imaxe dun edificio que se foi construíndo progresivamente ao longo do tempo, pero utilizando sempre os «estilos» e elementos de construción propios de cada época, sen por iso perder o sentido de unidade.

Esta imaxe resúltanos familiar porque no noso país é fácil atopar edificios históricos no que a mestura de estilos arquitectónicos e de materiais de construción dá como resultado unha catedral ou un edificio público reconocible, tanto na súa estrutura como na súa función.

Si retemos por tanto na nosa cabeza a imaxe anterior poderemos entender mellor unha das ideas esenciais exposta no Preámbulo da LOMLOE: «a Lei parte dos avances que o sistema educativo ha realizado nas últimas décadas, incorporando todos aqueles aspectos estruturais e de ordenación que demostraron a súa pertinencia e a súa eficacia e propondo cambios naqueloutros que requiren revisión».