Libros de texto: ¿Feijóo como exemplo?,
¡vai ser que non!

Resulta francamente bochornoso escoitar as soflamas do Partido Popular e do seu líder, Núñez Feijóo, respecto do inicio de curso escolar e, máis concretamente, no que se refire aos libros de texto. Recentemente, foi a deputada Carmen Navarro a que, no último Pleno e sen ruborizarse, insistía sobre este tema en pregunta á ministra de Educación, Pilar Alegría.

Permítanme lembrar uns feitos que me tocou vivir con intensidade no meu papel de portavoz de Educación do Grupo Socialista no Parlamento de Galicia durante o goberno presidido por Emilio Pérez Touriño e nos primeiros anos de Feijóo á fronte da Xunta de Galicia.

Celso Currás, conselleiro de Educación no goberno de Manuel Fraga, e por indicación deste, iniciara timidamente un programa de gratuidade dos libros de texto, baseado no préstamo, que afectaba unicamente a un par de anos en Educación Primaria e cun calendario de implantación dunha lentitude exasperante.

No ano 2005, nada máis chegar Pérez Touriño á presidencia da Xunta de Galicia, encargou á conselleira de Educación, Laura Sánchez Piñón, abordar a gratuidade dos libros de texto no conxunto da educación obrigatoria. Unha decisión acompañada dun incremento substancial do orzamento destinado a Educación, en plena coherencia co programa electoral presentado en campaña polo líder socialista.

Pois ben, a implantación do programa de gratuidade constituíu todo un éxito e así foi recoñecido pola comunidade educativa. É de xustiza sinalar que ao compromiso do goberno Touriño acompañoulle o compromiso exemplar do alumnado e das súas familias no coidado dos libros de texto e, a mellor proba, foi que a partida orzamentaria que se destinaba á compra de material deteriorado nunca foi utilizada máis que nunha exigua parte.

Insistindo no ben que funcionaba o programa de gratuidade de libros de texto á totalidade do alumnado, tamén é xusto recoñecer que supuxo un gran esforzo de xestión por parte do profesorado. Aí si que había unha marxe de mellora e niso esforzouse a consellería de Sánchez Piñón para implementar fórmulas coas que conseguir optimizar o proceso

Lamentablemente, no ano 2009, o Partido Popular gañaba as eleccións e Núñez Feijóo ocupaba a presidencia da Xunta de Galicia. En materia educativa os cambios foron inmediatos e para peor.

Unha das primeiras medidas foi a supresión do programa de gratuidade dos libros de texto. Os argumentos para facelo foron do máis peregrino. O portavoz de Educación do Grupo Popular, Román Rodríguez, actualmente conselleiro de Educación na Xunta de Galicia, non se cortou un pelo en denigrar o programa de gratuidade universal con frases do seguinte tenor: «perverso, non de gratuidade, prexudicial para librarías e alumnos», un programa produto da «demagoxia da esquerda e da súa política de café para todos, inxusta e antisocial».

E tanto Núñez Feijóo como o seu conselleiro de Educación, Jesús Vázquez, insistían en que, en época de crise, «só podemos atender a aqueles que máis o necesitan». Un argumento que era ademais absolutamente falaz.

O sistema de axudas para compra de libros co que Feijóo substituía o programa de gratuidade era bastante máis caro e atendendo só a unha parte do alumnado, cuestión que me permito explicar a continuación.

Segundo datos da propia consellería de Educación, cada curso o 40% do alumnado do ensino obrigatorio recibiría a axuda máxima para a compra de libros que, segundo Feijóo, daría para o total dos libros do curso. Ademais, un terzo do alumnado, tamén segundo datos da consellería, recibiría unha axuda parcial (aproximadamente o 50% da total).

Non fai falta ser un xenio en matemáticas para calcular que o custo, ao longo de catro cursos, é superior ao que suporía a compra dos libros ao conxunto do alumnado o primeiro ano e cedelos gratuitamente en préstamo durante catro cursos.

As protestas da comunidade educativa non se fixeron esperar, en moitos centros escolares as familias organizaron os seus propios sistemas alternativos de préstamo de libros. Houbo tamén concellos que crearon bancos municipais de libros de texto. Sobre isto último poño o exemplo de Cangas, gobernado polo Partido Popular, onde o concelleiro de Cultura dicía que «pretende ser unha medida de apoio ás familias, reducir gastos e a súa posta en marcha xerará un enriquecemento de valores para o alumnado» e, engadía, «fomentará valores como a colaboración, a solidariedade e a responsabilidade no coidado dos libros e respecto ao medio ambiente».

En definitiva, «manu militari» en base á súa maioría absoluta, Núñez Feijóo suprimía o programa de gratuidade de libros de texto en base a préstamo, que incluía ao 100% do alumnado, por un sistema máis caro e que tan só atendía a 4 de cada 10 alumnos coa axuda máxima, a 3 con axuda parcial e a outros 3 sen ningunha axuda.

Non serei eu quen poña de exemplo as políticas de Manuel Fraga á fronte da Xunta de Galicia, pero, se falamos de libros de texto, ben puidese ampararse Feijóo en que o programa de gratuidade, aínda que moi timidamente e con escaso orzamento, fose iniciado polo seu mentor para así non tomar unha medida en contra da comunidade educativa, especialmente aos sectores máis vulnerables, posto que a axuda máxima non chegaba, a pesar do argumentado polo líder popular, para o total do custo dos libros.

Tamén debemos lembrar que o sistema de gratuidade dos libros de texto baseados no préstamo e fulminado por Feijóo no minuto cero da súa presidencia da Xunta foi reivindicado e reclamado con forza por todos os sectores da comunidade educativa  no conxunto do Estado. Tanto foi así, que o ministro Wert viuse obrigado a introducir na LOMCE a disposición adicional quinta que rezaba do seguinte modo: «O ministerio de Educación, Cultura e Deporte promoverá o préstamo gratuíto de libros de texto e outros materiais curriculares para a educación básica nos centros sostidos con fondos públicos, no seo da Conferencia Sectorial de Educación».

Resulta lamentablemente irónico que sexa agora Feijóo o que afirme preocuparse polo prezo dos libros e a súa repercusión no custo do inicio de curso ás familias. Precisamente el, que eliminou o programa de gratuidade en Galicia en canto tivo oportunidade, e un  Partido Popular que votou en contra da maior partida de bolsas da historia propiciada polo actual Goberno de Pedro Sánchez, 2.134 millóns de euros para 1,36 millóns de estudantes, e ademais, recentemente, tamén en contra dos 400 millóns de euros destinados á axuda complementaria de 100 euros mensuais (de setembro a decembro) para os estudantes con bolsas na convocatoria xeral deste curso 2022-2023.

Canto máis se coñece a Feijóo, máis claramente coñécensas súas imposturas e contradicións. Nesta ocasión tocoulle aos libros de texto, un asunto no que o líder popular, como en moitos outros temas, non é precisamente un exemplo a seguir.