Cando a economía campa polos seus respectos

Levamos xa demasiados anos vivindo baixo os postulados do mercado segundo os principios da economía neoliberal. Un modelo económico que se viu corrixido e aumentado por mor da apertura dos mercados nacionais á globalización.

Este modelo baseado no consumo como único motor de crecemento da riqueza provocou e segue provocando unha enorme brecha socioeconómica entre gañadores e perdedores do sistema, moi poucos os primeiros, moitos os segundos. Para tomar razón deste feito, bastará con tomar nota das concentracións de riqueza no noso país e no mundo.

O Laboratorio de Desigualdade Mundial (World Inequality Lab), coordinado entre outros polo coñecido economista Thomas Picketty, no seu último informe con datos do ano 2022, indica que o 10% máis rico da poboación de España posúe o 57,6% da riqueza total, mentres que o 50% máis pobre posúe o 6,7% da riqueza. A nivel mundial sinala que o 10% máis rico do mundo posúe o 75,6% da riqueza total dos fogares, mentres que o 50% máis pobre apenas chega ao 2%.

Se lle dámos unha ollada ao informe de Oxfam deste ano titulado “A lei do máis rico”, o panorama non pode ser máis desolador: «Desde 2020, coa pandemia e a crise do custo da vida, o 1 % máis rico acaparou 26 billóns de dólares (o 63 % da nova riqueza xerada), mentres que tan só 16 billóns de dólares (o 37 %) chegaban ao resto da poboación mundial. Por cada dólar de nova riqueza global que percibe unha persoa pertencente ao 90 % máis pobre da humanidade, un milmillonario embólsase 1,7 millóns de dólares».

Os defensores do modelo neoliberal sempre se defenderon argumentando que as riquezas acumuladas polos beneficiados polo sistema serven para alimentar medidas de compensación para a maioría prexudicada, pero os resultados falan por si sós, tal compensación nunca se produciu. O certo é que os excedentes de riqueza utilízanse para xerar máis riqueza, pero para os mesmos de sempre. Por non dicir que, cando falan de compensación, parecesen pronunciar esmola ou caridade, pero non xustiza.

Reducir a brecha de desigualdade existente na nosa sociedade debera ser o gran reto político de calquera goberno. Na pasada lexislatura aprobáronse medidas que parecese ían no sentido correcto. Impostos ás grandes fortunas, ás grandes enerxéticas e á banca co fin de que beneficios extraordinarios puidesen contribuír a potenciar o noso Estado de Benestar e a unha redistribución máis xusta da riqueza.

«O certo é que os excedentes de riqueza utilízanse para xerar máis riqueza, pero para os mesmos de sempre»

Unhas medidas que haberá quen as tache de escasas e pouco ambiciosas, pero que cualitativamente evidenciaron un gran avance na boa dirección. Con todo, as devanditas iniciativas contaron coa airada oposición das forzas políticas conservadoras de dereita e ultradereita, admitindo a trámite o Tribunal Constitucional (TC) os recursos de VOX contra estas leis, así como os presentados polos gobernos do Partido Popular de Galicia, Madrid e Andalucía

Elevar ao TC esta proposta é a mellor mostra de recoñecemento de que os grandes poderes económicos teñen, permítanme significalo así, secuestrada á nosa democracia ou a unha parte importante dela, negándose a calquera acción que poida contribuír a unha maior xustiza social.

Non pode cualificarse de plena unha democracia se a economía escapa ao seu control. O control democrático da economía constitúe un principio indispensable de toda democracia plena e saudable. Un principio que en ningún caso debe responder a criterios de dereitas ou esquerdas, senón que precisa ser entendido como inherente á democracia mesma.

É fácil constatar como sectores numerosos da nosa sociedade entenden que a política vai por unha banda mentres a vida vai por outro. Unha sensación de abandono e de invisibilidade ante a clase política que constitúe o mellor caldo de cultivo para o fomento da desafección, o forte incremento da polarización e, xa que logo, para o deterioro da vida pública e da democracia.

O poder económico non debera, en ningún caso, campar por encima dunha sociedade democrática. A redución da brecha socioeconómica non debera ser o principal obxectivo duns ou doutros, senón o obxectivo prioritario do conxunto de forzas que conforman o arco parlamentario. O contrario amplifica a percepción, cada vez máis acusada, de que o sistema está perfectamente deseñado para que uns poucos gañen –sempre- e outros moitos perdan –sempre-.

Que a dereita e o centrodereita encarnadas no Partido Popular arrímense por mero tacticismo, malo, ou porque realmente estean de acordo, moito peor, aos postulados da ultradereita, non deixa de ser unha moi mala noticia.

Pero tamén desde a esquerda debemos reflexionar e realizar unha autocrítica rigorosa. Asaltar os ceos soa moi ben salvo se se comproba que só queda como unha afortunada frase. As divisións e o afán de protagonismo, centrarnos no accesorio abandonando o esencial, profundar nas nosas diferenzas e non consolidar os obxectivos comúns, non pode ser a senda pola que transitemos.

Precisamos análises independentes, transparentes e rigorosos que avalíen o alcance das nosas políticas. Dos titulares efectistas, dos «clikbaits», debemos pasar á construción de relatos fidedignos, sinceros e convincentes baseados en feitos demostrables e en obxectivos compartidos, impulsar o noso Estado de Benestar e a redistribución xusta da riqueza. É a nosa responsabilidade e o noso compromiso, así como o de pór no seu sitio a uns poderes económicos que, repitámoslo, deben deixar de campar polos seus respectos e someterse ao control democrático.