O Gran Apagamento: o mundo a oscuras, a razón en ruínas

O luns, ás 12:30 do mediodía, España e Portugal sumíronse na negrura absoluta. Un apagamento eléctrico sen precedentes deixou a millóns de cidadáns sen luz, sen internet, sen televisión, sen semáforos, sen trens. A Península Ibérica, nun instante, quedaba convertida nun escenario de sombras e desconexión.

Foise a luz e con ela os móbiles convertíanse en trastes inútiles e as neveiras en cadaleitos de comida perecedoira. Sen internet desapareceron os “me gusta” e lamentámonos de non atopar o noso vello transistor a pilas.

Escuridade total! Todos envolvidos nunha mesma suor fría, mirándonos uns a outros cunha expresión de “e agora que?”.

Quedaba a vida sumida nunha penumbra que non só era eléctrica, senón tamén mental. A tecnoloxía fíxonos cada vez máis vulnerables, pero tamén intelectualmente máis indolentes.

A soberbia de quen criamos vivir nunha sociedade avanzada quedaba feita cachizas. Pero a gran pregunta segue flotando entre a néboa. Canto tempo levamos apagados sen darnos conta?

Manuel Cruz xa nolo anunciou. Fai tres anos, no seu magnífico ensaio “El Gran Apagón”, o filósofo avisábanos de que o problema da nosa sociedade non era o colapso duns xeradores, senón o apagamento da razón, o apagamento do pensamento. Máis que un libro, un berro profundo a cada un de nós advertíndonos de como a distracción dixital estaba a roubarnos a lectura reflexiva, o diálogo enriquecedor, o debate respectuoso, o pensamento racional.

Se o século XVIII foi o Século das Luces, o século XXI sería o Século da Eclipse da Razón. Co seu libro, Cruz convídanos a reflexionar acerca de como o pensamento crítico afógase baixo o estrondo das redes sociais, como a razón apágase a unha velocidade maior que a batería do noso móbil.

Para o retorno á razón propónsenos unha solución: rexenerar o diálogo, recuperar a controversia crítica, reconstruír o pensamento racional. No gran apagamento da rede eléctrica os expertos indican a conveniencia de auditorías, comisións de investigación, axustes na xestión enerxética, medidas de seguridade, todo iso para evitar futuros episodios. Como se ve, en ambos os casos, razón e electricidade, a solución é a mesma: volver acender a luz.

Con lámpada eléctrica ou con velas, reflexionemos achega do rumbo que está a tomar a nosa sociedade. Porque o problema non é que se vaia a luz, o problema é que, ao volver, seguimos sen ver nada.